Οι φυτικές μαργαρίνες ανέπτυξαν κακή φήμη, όταν η μέθοδος παρασκευής τους οδηγούσε στη δημιουργία trans λιπαρών οξέων. Αυτά τα «κακά» λιπαρά, σχηματίζονται κατά τη διαδικασία υδρογόνωσης που χρησιμοποιείται στη βιομηχανία τροφίμων για να σκληρύνουν τα έλαια. Ένα σημαντικό στοιχείο που πρέπει να κρατήσετε είναι ότι η μερική υδρογόνωση σαν μεθοδολογία, είναι αυτή που παράγει trans λιπαρά, ενώ η ολική (ή πλήρης) υδρογόνωση όχι.
Ενώ στη δεκαετία του ογδόντα η επιλογή φυτικών μαργαρινών θεωρήθηκε μια υγιεινή επιλογή (τις χρησιμοποιούσαν αντί για αγελαδινό βούτυρο), κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ενενήντα μελέτες έδειξαν ότι η κατανάλωσή τους οδηγούσε σε αυξημένα επίπεδα της «κακής» (LDL) χοληστερόλης και μειωμένα επίπεδα της «καλής» (HDL) χοληστερόλης και σχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η εξέλιξη αυτή της έρευνας οδήγησε τις μεγαλύτερες βιομηχανίες μαργαρινών προς αναζήτηση νέων τεχνολογιών για να μηδενιστεί η περιεκτικότητά τους σε trans λιπαρά, αλλά και μικρότερες βιομηχανίες επηρεάστηκαν προς αυτή τη κατεύθυνση, λόγω και της αρνητικής δημοσιότητας σχετικά με τις επιβλαβείς επιπτώσεις των trans. Ως αποτέλεσμα, στην Ευρώπη, τα επίπεδα των trans λιπαρών οξέων σε προϊόντα φυτικής μαργαρίνης έχουν πλέον μειωθεί πλειοψηφικά σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, ενώ στην Ελλάδα όλες οι επώνυμες μαργαρίνες αλλά και το 99% των λιγότερο επώνυμων μαργαρινών που κυκλοφορούν σήμερα στην αγορά δεν παρασκευάζονται με την μέθοδο της υδρογόνωσης και δεν περιέχουν καθόλου trans λιπαρά.
Πιο αναλυτικά, στοιχεία από τη μελέτη TransFair έδειξαν ότι τα επίπεδα των trans λιπαρών το 1995-6 κυμαίνονταν μεταξύ 1 και 17% σε δημοσκόπηση 14 ευρωπαϊκών χωρών. Μέχρι σήμερα και δοκιμάζοντας διαφορετικούς συνδυασμούς ελαίων, ώστε να είναι μειωμένη η συγκέντρωση κορεσμένων λιπαρών, η μεθοδολογία εξελίχθηκε και πλέον από έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι η βιομηχανία μαργαρινών κατάφερε να μειώσει δραματικά τα τρανς λιπαρά στις φυτικές μαργαρίνες, χωρίς ταυτόχρονη αύξηση του κορεσμένου λίπους. Επιπλέον, αναπτύχθηκαν νέα μίγματα ελαίων και νέες μέθοδοι παραγωγής φυτικών μαργαρινών, που εκτός του ότι είναι ελεύθερες trans λιπαρών μπορεί να έχουν επιλεκτικά αυξημένη συγκέντρωση ω3 «καλών» λιπαρών ή ακόμη και να έχουν εμπλουτιστεί, ως λειτουργικά τρόφιμα, με φυτοστερόλες που αποδεδειγμένα μειώνουν τη χοληστερόλη του αίματος.
Σε ανταπόκριση αυτής της εξέλιξης, έρευνες της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων, αλλά και τοπικών φορέων ανά τις χώρες της Ευρώπης έχουν δείξει ότι η πρόσληψη trans λιπαρών από τους Ευρωπαίους έχει μειωθεί έως και 40% σε ορισμένες χώρες, ενώ για άλλες φτάνει μόλις στο 0.5% της συνολικής ενεργειακής τους πρόσληψης.
Αξίζει να σημειώσουμε εδώ, ότι η πρόσληψη trans λιπαρών έχει να κάνει και με άλλα έτοιμα τρόφιμα, αλλά και την ποσότητα των τηγανητών φαγητών που καταναλώνει κανείς. Απαντώντας στον τίτλο του άρθρου ωστόσο, αναφορικά με τις φυτικές μαργαρίνες της αγοράς, στην πλειοψηφία τους είναι πλήρως προσαρμοσμένες στις απαιτήσεις του καταναλωτικού κοινού, ικανοποιώντας τον νέο τρόπο ζωής με προϊόντα trans-free, δηλαδή απαλλαγμένα από trans λιπαρά οξέα, ή με ίχνη trans λιπαρών οξέων (<1g /100g).
Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα ψάχνετε στο σούπερ μάρκετ για την κατάλληλη φυτική μαργαρίνη, ανατρέξτε στις ετικέτες των προϊόντων και επιλέξτε εκείνη με τα λιγότερα κορεσμένα και αποφύγετε εκείνες που αναφέρουν «μερικώς υδρογονωμένα λιπαρά» στα συστατικά τους, που προδίδουν όπως είπαμε στην αρχή την παρουσία trans λιπαρών.